PRZECHOWYWANIE PRAC.

W zespole szkolnym musi być uporządkowany sposób przechowywania prac uczniów. Tym bardziej że ze sprawą tą łączy się zagadnienie oceny pracy.

Wydawać by się mogło, że ten szczegół w naszym przedmiocie nie ma większego znaczenia i nie wpływa na tok pracy i postępy dziecka. A jednak tak nie jest. Często zdarza się, że nauczyciel zupełnie dobrze prowadzący przedmiot niszczy wyniki swej pracy przez niedocenianie tego szczegółu.

Dzieci na ogół przywiązują do oceny ogromną wagę. Jest to bowiem zewnętrzny i widomy znak ich postępu, który wykazuje im, jak wykonały swoje zadanie. Dobra ocena jest więc najlepszą zachętą, a zła najskuteczniej zniechęca do dalszej pracy. Ocena może więc albo wpłynąć dodatnio na ustosunkowanie się dziecka do przedmiotu, albo też na zawsze przerwać zainteresowanie się nim.

Dziecko ambitne cieszy się dobrą oceną swych prac, tym bardziej w zespole, a więc na oczach wielu świadków. Nawet jeśli dzieciom wytłumaczymy, że nie należy do oceny przywiązywać zbyt wielkiej wagi, gdyż pracują nie dla pochwały, lecz dla wykonania rzeczy dobrych i pięknych, ocena zostanie najwymowniejszym znakiem uznania lub potępienia i z tego trzeba sobie jasno zdać sprawę.

Stosowanie złej oceny w tym przedmiocie jest najczęściej ryzykowne i przeważnie nie wywołuje poprawy u ucznia. Utwierdza go tylko w mniemaniu, że brak mu zdolności. Złą ocenę stosować można tylko w zupełnie wyjątkowych wypadkach, w razie krnąbrnego, biernego oporu. Ale nawet i wówczas zła ocena, aczkolwiek sprawiedliwa i zasłużona, nie naprawi zła. Znacznie więcej uzyskamy perswazją. Jeżeli nauczyciel zajął właściwą postawę w stosunku do przedmiotu, to natychmiast pozyska dla siebie tę część klasy, która pracuje chętnie i ze szczerego zamiłowania, a ten nastrój udzieli się z czasem i reszcie dzieci. Zasadniczo, co podkreśliliśmy już, nie „uczymy” tego przedmiotu, ale wytwarzamy tylko atmosferę, w której rozwijają się wrodzone zdolności dziecka. Pochwała, cierpliwe i uporczywe wmawianie w dziecko, że jest na właściwej drodze, że czyni postępy, że zbliża się do celu, jest najlepszym środkiem oddziaływania. W klasie, w której panuje dobry nastrój, zły stopień nie ma racji bytu. Winien wystarczyć bardzo dobry i dobry. Jeśli nauczyciel musi uciekać się do strofowania i dawania złych ocen, to znaczy, że albo pracuje w nieodpowiednich warunkach, albo nie umie wytworzyć dobrej atmosfery.

W omawianym przedmiocie bardzo ważną rzeczą jest element twórczej radości dziecka, a rozbudzenie go jest głównym zadaniem nauczyciela, jakżeż więc pogodzić z tym istnienie w klasie złej oceny!

Oczywiście istnieją dzieci upośledzone, mało inteligentne lub leniwe, które trudno nakłonić do jakiejkolwiek pracy. Ale najczęściej są to dzieci chore, które należy przede wszystkim leczyć. Naganą i złą oceną nie uleczymy ich. Co więcej, wmówione złudzenie, że dziecko osiąga wyniki, może stać się początkiem uleczenia.

Jak już wspomnieliśmy, ze sprawą oceny łączy się zagadnienie przechowywania wykonanych prac. Każdy uczeń oprócz normalnych przyborów, a więc pióra, kredek, farb, pędzli i bloku, musi mieć również własną teczkę do przechowywania prac w szkole. Do tych teczek za każdym razem odkłada się prace nowe, a przez nauczyciela zakwalifikowane jako dobre. Fakt przyjęcia pracy i odłożenia jej do teczki lub zwrot jej jest więc pierwszą, wstępną oceną.

Nauczyciel powinien łatwo i trafnie odróżniać prace sumiennie wykonane od słabych i fałszywie pojętych. Na końcu każdej lekcji, w ciągu kilku minut przegląda wszystkie prace i dobre odkłada do teczek. Gdy dziecko widzi, że praca jego została przyjęta, jest zadowolone i tym chętniej zabiera się do następnej. Jeśli nauczyciel nie może pracy nazwać dobrą, a nie chce zniechęcać dziecka, powinien przyjąć ją z zastrzeżeniem, aż do wykonania lepszej. To może być wielką podnietą do dalszych wysiłków, odrzucenie zaś bywa przykre i zniechęcające. I dlatego należy prace odrzucać rzadko i tylko w razie ostatecznej konieczności, a już nigdy stale temu samemu dziecku.

Odkładanie do teczek nawet słabszych prac jest i z tego względu wskazane, że później może się okazać, iż prace te zebrane w większej ilości stają się bardziej przekonywające, dzięki zarysowującym się w nich, poprzednio nie dostrzeżonym, cechom indywidualnym. Zalety, których nie dostrzegaliśmy w poszczególnych pracach, mogą w większej ilości prac ujawnić swój odrębny charakter.

W ogóle osądzanie wyników możliwe jest dopiero po przejrzeniu szeregu prac ucznia, które zostały zebrane w teczce. Małe znaczenie ma szczęśliwe, a przypadkowe rozwiązanie uzyskane w jednej pracy, natomiast ważne jest to, czy w szeregu prac zarysowuje się indywidualny charakter i uwidacznia się postęp. Ważne jest stwierdzenie, czy poszczególne prace są jednakowo żywe i twórcze, a jeżeli nie, to jaka jest tego przyczyna. Trzeba na to znaleźć odpowiedź, aby usunąć przyczynę zła i dać dziecku szanse normalnego rozwoju jego osobowości, jego sposobu odczuwania i pojmowania świata.